کد خبر: 1050
تاریخ انتشار: مرداد ۲, ۱۴۰۲گروه : یادداشت و تحلیل
مسیرهای ناهموار – از نسل اول تا نسل پنجم دانشگاه‌ها / دکتر حسین چناری
به گزارش روشنگر، دانشـگاه، به عنـوان مرکـز آمـوزش تحصیلات عالی در چرخه‌ی حیات‌ساز انسانی محسوب می‌شود و با توجه به هدف، نقش، خروجی‌ها، دیدگاه و مأموریت دانشـگاه‌ها در نسل‌های مختلف و بر اساس شرایط محیطی در جوامع مختلف، تغییراتی را به همراه داشته است. در نسل‌های امروزی دانشگاه‌ها، افزایش رقابت و بهره‌برداری از آموزه‌ها و دانش در کنار آموزش و تحقیـق اهمیت پیدا می‌کند و تلاش در جهت تأمین ارتبـاط مستمر بیـن صنعت و دانشگاه‌ها قوت می‌گیرد. نگاهی به پیشینه‌ی دانشگاه‌ها و سیر تحولات نظام آموزش تحصیلات عالی، نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که دانشگاه‌ها مثل سایر بخش‌های جامعه همراه با روند تغییرات در جوامـع بشری، دگرگونی‌هایی در نقش و کارکردهای خود داشته و در تلاش بوده‌اند خود را با الزامات و نقش‌های جدید سازگار کنند. نسل‌بندی دانشگاه‌ها چند سالی است که به یکی از حوزه‌های مورد توجه اصحاب آموزش عالی در ایران تبدیل شده است. مقالات علمی و تألیفات متعددی در مجلات علمی-پژوهشی در سطوح ملی و بین‌المللی توسط پژوهشگران ایرانی به رشته تحریر درآمده و برخی دانشگاه‌ها تبدیل شدن به دانشگاه نسل سوم (دانشگاه کارآفرین) را به عنوان یکی از ارکان اصلی در چشم‌انداز و مأموریت‌های راهبردی خود تبیین نموده‌اند. دانشگاه‌ها به‌عنوان یکی از نهاد‌های مهم جوامع، همواره تلاش نموده‌اند تا فعالیت و مأموریت خود را متناسب با نیاز جامعه تغییر دهند، اصولاً انطباق یکی از مهم‌ترین صفات سیستم‌ها و نهادهایِ همواره زنده است. تغییر مأموریت دانشگاه‌ها که در ادبیات علمی از آن به عنوان نسل‌بندی دانشگاه‌ها یاد می‌شود؛ در حقیقت تلاشی از سوی دانشگاه‌ها برای حفظ جایگاه و مزیت‌های رقابتی در سطح جامعه است. به زبان دیگر، هرچند در نگاه اول دانشگاه سیستمی اثرگذار بر جامعه تلقی می‌گردد؛ لیکن با توجه به اثرات توسعه‌ای که بر جامعه می‌گذارد، پس از مدتی نیاز‌های جدیدی در جامعه پدید می‌آید و دانشگاه را به پاسخگویی به نیاز‌های جدید وا می‌دارد؛ این یعنی سیستم دانشگاه-جامعه، سیستمی پویا است و یکی از الزامات عملکرد مناسب سیستم‌های پویا، انطباق است. اصل انطباق در دانشگاه‌ها از طریق تغییر در نگرش، چشم‌انداز و مأموریت‌ها صورت می‌پذیرد که در ادامه به تغییر در اهداف، راهبردها، رویکردها، برنامه‌های عملیاتی و ساختار‌ها می‌انجامد. نکته قابل توجه آنکه تغییر نسل – مأموریت- دانشگاه‌ها، پاسخ دانشگاه به مطالبه جامعه است و به زبانی دیگر، معلولی از توسعه اجتماعی و نیاز‌های آن است. توصیف نسل‌بندی دانشگاه‌ها می‌تواند در ترسیم «زنجیره ارزش‌ساز دانشگاه» و نیز صحه‌گذاری مدل انطباق سیستم پویای دانشگاه-جامعه مؤثر واقع گردد، بدین سبب در تبیین ارزش والای دانشگاه‌ها در جامعه به توصیف نسل‌های دانشگاه پرداخته می‌شود. وقتی می‌خواهیم درباره سیر تحول دانشگاه‌ها صحبت کنیم و اینکه به چه بلوغی رسیده‌اند، پنج بازه تاریخی یا پنج کارکرد را باید در بحث تاریخی دانشگاه‌ها مدنظر داشته باشیم؛ چیزی که می‌توان آن را به نسل‌های پنجگانه دانشگاه‌ها تعبیر کرد. ادامه مقاله را که توسط دکتر حسین چناری به رشته تحریر در آمد در اینجا pdf بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید